Ο μυθολόγος Joseph Campbell έγραψε κάποτε ότι οι Βουδιστές δεν ονειρεύονται τον Χριστό. Αυτό που θέλει να επισημάνει είναι απλό: αν η ταυτότητά σας είναι συνδεδεμένη με ένα συγκεκριμένο σύνολο πεποιθήσεων, πιθανότατα δεν θα δεχθείτε μια ασυνείδητη εισβολή από μια διαφορετική φιγούρα, προερχόμενη από ένα άλλο σύνολο πεποιθήσεων, ειδικά εάν δεν έχετε έρθει ποτέ σε επαφή με αυτό το σύστημα.
Ο Campbell έγραψε αυτή την ιδέα αρκετά πριν από την εμφάνιση του Διαδικτύου, όταν ακόμα οι άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών είχαν πολύ λιγότερη πρόσβαση σε άλλα θρησκευτικά συστήματα. Οι Βουδιστές είναι πολύ πιθανότερο να οραματιστούν ένα ιερό δέντρο Bo (σανσκριτικά: Bodhi) παρά ένα σταυρό, οποιοδήποτε βράδυ.
Βλέπουν, όμως, οι Βουδιστές τα χριστιανικά φαντάσματα; Η έννοια των φαντασμάτων είναι καθολική. Στον Βουδισμό υπάρχουν ακόμη και κατηγορίες φαντασμάτων. Τα πεινασμένα φαντάσματα είναι όντα που οδηγούνται από έντονες συναισθηματικές επιθυμίες, ενώ τα φαντάσματα που είναι γνωστά γενικά στην Αμερική - εμφανίσεις των νεκρών - επίσης υπάρχουν. Στον Ταοϊσμό τα πεινασμένα φαντάσματα εμφανίζεται από τον αιθέρα εάν το σαρκικό περίβλημα του ανθρώπινου σώματος τους πέθανε βίαια ή θλιβερά. Στον χριστιανισμό το άγιο πνεύμα είναι ένα φάντασμα, αλλά οι πρόγονοι είναι επίσης πνεύματα.
Όπως προείπαμε τα φαντάσματα είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα μυαλά των ανθρώπων είναι καλωδιωμένα (hardwired) για να τα «βλέπουν». Όπως γράφει ο Καθηγητής Ψυχολογίας στο Κολέγιο Knox, Frank T. McAndrew, ο θεός που λατρεύεις επηρεάζει τον τύπο φαντάσματος που βλέπεις. Όπως και ο Campbell, αναγνωρίζει ότι οι πεποιθήσεις με τις οποίες μεγάλωσες επηρεάζουν αυτά που θα δεις.
Καταρχάς ο McAndrew ερευνά βασικές υποθέσεις για τον κόσμο του πνεύματος. Οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι, γράφει, μοιράζονται την πίστη στην ανάσταση και την ημέρας της κρίσης (judgment day), με κατάληξη, είτε ένα ουράνιο παραδείσιο χώρο, είτε μια κολασμένη περιοχή. Οι Βουδιστές και οι Ινδουιστές, ενώ διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με την περιοχή, πιστεύουν στη μετενσάρκωση, πράγμα που απαιτεί μια ορισμένη περίοδο αναμονής κατά την οποία η ψυχή θα μπορούσε ίσως να στοιχειώσει τους ζωντανούς. Ένα ιδιωτικό καθαρτήριο.
Αυτό, σύμφωνα με τον McAndrew, επιτρέπει σε κάθε δόγμα ή θρησκεία να πιστεύει ότι διεκδικεί τον έλεγχο του πεπρωμένου του ατομικού αιθέρα, στο πλαίσιο του συστήματος πεποιθήσεων στο οποίο έχουν ανατραφεί οι πιστοί. Αλλά αποδεικνύεται ότι αυτός ο μηχανισμός μείωσης του μεταθανάτιου άγχους, μπορεί να προκαλέσει ένα διαφορετικό είδος παράνοιας:
Το ταλέντο της θρησκείας να ελαφρύνει το άγχος μας για τον θάνατο μπορεί να έχει το διεστραμμένο αποτέλεσμα της αύξησης των πιθανοτήτων να βλέπουμε φαντάσματα, πνεύματα και άλλα υπερφυσικά όντα.
Οι θρησκευτικά πιστοί έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πιστεύουν σε φαντάσματα από τους μη πιστούς. Στις ΗΠΑ ποσοστό 18 τοις εκατό των Αμερικανών έχει ισχυριστεί ότι έχει δει κάποιο φάντασμα να σερφάρει στον αέρα. Εάν ο πιστός είναι μουσουλμάνος, πιθανότατα θα πιστεύει ότι τον κατασκοπεύει ένα Jinn, αφού η έννοια της μετατροπής των ψυχών σε φαντάσματα δεν είναι εξέχουσα στο Ισλάμ, ενώ οι προτεστάντες δίνουν έμφαση στο παραφυσικό. Οι καθολικοί επίσης υπερασπίζονται αυτού του είδους τα πνεύματα.
Ένας από τους πιο πολύπλοκους ισχυρισμούς σχετικά με την περίοδο αναμονής ανάμεσα στον θάνατο και την αναγέννηση εκφράζεται στο Bardo Thodol, ένα θιβετιανό κείμενο γνωστό ως το «βιβλίο των νεκρών». Ενώ η εγκυρότητα αυτού του «μεταβατικού σταδίου» είναι αμφισβητήσιμη, οι τελετουργίες που συνδέονται με αυτό είναι συναρπαστικές.
Ο Carl Jung, «πατέρας» της αναλυτικής ψυχολογίας, είναι σκεπτικιστής όσον αφορά τους μεγαλειώδεις ισχυρισμούς του κειμένου, τους οποίους παρομοιάζει με τη «μισοψημένη λογοτεχνία του ευρωπαϊκού και αμερικανικού πνευματισμού». Ως ερευνητής που καταγράφει τα αρχέτυπα και τη ψυχολογία αναφέρει τα εξής:
Η ιδέα ότι οι νεκροί απλά συνεχίζουν τη γήινη ύπαρξή τους δίχως να γνωρίζουν ότι είναι πνεύματα χωρίς σώμα είναι μια πρωτόγονη, καθολική και αρχέτυπη ιδέα που εκδηλώνεται άμεσα και ορατά κάθε φορά που κάποιος βλέπει ένα φάντασμα. Είναι επίσης σημαντικό ότι τα φαντάσματα σε όλο τον κόσμο έχουν κοινά χαρακτηριστικά.
Τα χαρακτηριστικά, που περιλαμβάνουν ένα είδος παραισθησιογόνου όρασης μιας θολής φιγούρας και συχνά βασίζονται σε ένα «αίσθημα» παρουσίας και όχι οπτικής απόδειξης, τα βιώνουν άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη. Όπως επισημαίνει ο McAndrew, οι ενυπάρχουσες πεποιθήσεις επηρεάζουν το πως βλέπετε τα φαντάσματα και πως τα ερμηνεύετε. Η λειτουργία, η ιστορία και η φιλικότητα (ή η προκατειλημμένη φύση τους) εξαρτώνται από αυτά που σκεφτόσασταν προηγουμένως.
Γι' αυτό η έννοια συνεχίζει να συναρπάζει ως ψυχολογική δομή. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ικανός να δημιουργεί πράγματα που δεν υπάρχουν, τα οποία βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας. Υπάρχει ένα ρητό ότι η ζωή είναι αυτό που εμείς την κάνουμε. Αποδεικνύεται ότι και ο θάνατος μπορεί επίσης να είναι το ίδιο.
Πηγές:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου